Instytut Pamięci Narodowej

Polskie Miesiące

Grudzień 1970

19 XII 1970 r. (sobota)

  • 02:35 – Szczecin: zostaje wydane zalecenie, aby ludziom udającym się do stoczni nie przeszkadzać i nie blokować wejść. Nie podlegają blokadzie statki białej floty, które przewożą ludzi do pracy w Stoczni Szczecińskiej im. Warskiego i Stoczni Remontowej „Gryfia”.
  • 07:11 – Szczecin: w Stoczni Remontowej „Parnica” pojawia się hasło: „Strajk okupacyjny”. Nocna zmiana w hucie „Szczecin” nie wychodzi z pracy – robotnicy zarządzają zebranie i proszą o spotkanie dyrektora. Papiernia „Skolwin” pracuje w 100 proc., „FAMABUD” w 80 proc. Pierwszy oddział nie przystępuje do pracy w „Wiskordzie”. FMS „Polmo” nie pracuje. FK „Załom” nie dowozi ludzi do pracy. Port dowozi ludzi własnymi autobusami.
  • 08:30 – Szczecin: pojawiają się kolejne hasła w Stoczni Szczecińskiej im. Warskiego: „dobro PRL najświętrzym naszym obowiązkiem”, „krew przelana przez robotników nie pójdzie na marne”, „popieramy klasę robotniczą wybrzeża”, „głodny robotnik to nie chuligan”.
  • po 8:30 – Warszawa: Władysław Gomułka czyta w swoim gabinecie list z Moskwy. Złości go treść kremlowskiej przesyłki, nerwowo wypytuje: „Co to znaczy »polityczne rozwiązanie«?”. Po lekturze czuje się jeszcze gorzej.
  • 08:45 – Szczecin: „Hydroma” strajkuje. W Fabryce Konserw Rybnych przy ul. Dębogórskiej strajkuje 500 osób. Warsztaty Naprawcze Taboru Kolejowego nie przystępują do pracy.
  • 08:50 – Szczecin: w Stoczni Szczecińskiej im. Warskiego pojawia się hasło: „Strajk tak – wandalizm nie”. Robotnicy blokują wejście do budynku administracyjnego.
  • 08:55 – Szczecin: nie podejmują pracy Zakłady Mięsne i PPDiUR „Gryf”. Pojawiają się plotki, że stoczniowcy zagrozili zatrudnionym tam podpaleniem, gdyby ci podjęli pracę. Z FMS „Polmo” do Stoczni Szczecińskiej im. Warskiego udaje się delegacja, na czele z sekretarzem Kozłowskim, celem pertraktacji.
  • 09:00 – Szczecin: z zajezdni przy ul. Klonowica wyjeżdżają pojazdy z załogą i transparentami: „Wojsko do koszar”.
  • 09:00–10:00: Józef Tejchma w rozmowie z Władysławem Gomułką mówi: „Powinniście podjąć ostatnią w swoim życiu wielką decyzję i odejść [...] Bez tego kryzysu w kraju nie rozwiążemy [...] W partii pojawią się żądania rozrachunku i w rezultacie też [okaże się, że] musicie odejść”. Tejchma wspomina o możliwości wybuchu wojny domowej, a nawet „wojnie polsko-radzieckiej”. Gomułka odpowiada spokojnie: „Czy wy sądzicie, że ja o tym nie myślę?” i pyta, kto przyjdzie na jego miejsce.
  • 09:10 – Szczecin: w PPDiUR „Gryf” pracownicy wpuszczani są do zakładu, natomiast nie pozwala się im wyjść. Pojawia się tam hasło: „Chcemy podwyżki 30 procent”, w „Instalu” – „popieramy żądania stoczni”, w porcie: „Wolności i chleba”. Na samochodach MPK widnieją hasła: „Wojsko do koszar”, „Wojsko nie strzelać”, „Wojsko z ludem”.
  • 09:25 – Szczecin: autobusy MPK z chwilą dojechania do blokady wojskowej zostają zatrzymane. Przed Stocznią Szczecińską im. Warskiego spokój, na zewnątrz są wystawione transparenty: „Precz ze spleśniałą władzą”, „Robotnik nie chuligan”, „Robotnik nie kradnie”.
  • 09:30 – Elbląg: w miejscu śmierci Tadeusza Sawicza zbierają się grupy młodzieży, które rozpraszają się na widok radiowozów.
  • 09:40 – Szczecin: na zewnątrz Stoczni Szczecińskiej im. Warskiego pojawia się hasło: „Dobro Polski Ludowej naszym najważniejszym dobrem”. Robotnicy Stoczni Remontowej „Parnica” wywieszają pod bramą: „Żądamy podwyżki płac i rzeczowych cen”, „Parnica solidaryzuje się z pracownikami innych stoczni”. Strajk ogarnia Centralę Rybną. W „Famabudzie” wywieszony zostaje napis: „Strajk okupacyjny”.
  • 10:15 – Szczecin: pracownicy „Wiskordu” strajkują i wiecują.
  • 10:30 – Szczecin: papiernia „Skolwin” przerywa pracę.
  • 11:00 – Elbląg: ok. 1,5 tys. pracowników „Zamechu” gromadzi się przy bramie, na widok radiowozów rezygnują z wyjścia w stronę miasta.
  • 12:00 – Warszawa: do Władysława Gomułki przychodzi lekarz.
  • ok. 12:00 – Szczecin: początek negocjacji między reprezentantami OKS a przedstawicielami lokalnych władz. Przedstawiona zostaje lista 21 postulatów strajkujących.
  • 14:10 – Police: w ZCh „Police” zostaje powołany czteroosobowy komitet strajkowy, który wysuwa żądania: podwyżka płac o 30 proc., obniżka cen do stanu poprzedniego, nie wprowadzać do zakład wojska i milicji. Komitet zobowiązuje się do zapewnienia ładu i porządku na terenie zakładu. Do Stoczni Szczecińskiej im. Warskiego jedzie czteroosobowa delegacja oraz dyrektor zakładów Ludwik Mazurek i sekretarz OOP oraz przewodniczący rady zakładowej Kuczera. O godz. 16:00 mają przekazać wiadomość z przeprowadzonych rozmów. Zakład nie pracuje, z wyjątkiem tzw. działki wodnej.
  • 14:20 – Warszawa: rozpoczyna się posiedzenie Biura Politycznego KC PZPR. Po kilkunastu minutach pojawia się początkowo nieobecny chory przywódca partii. Mówi, że z powodu stanu zdrowia nie może prowadzić posiedzenia – zrobi to za niego Cyrankiewicz, z którym już wszystko ustalił. Po tym stwierdzeniu, słaniając się, wychodzi. Gremium decyzyjne debatuje z przerwami do godz. 22:00. Obecni na sali początkowo uzgadniają, że Gierek zastąpi Gomułkę, ale tylko na czas jego choroby. Wtedy Józef Tejchma mówi, że połowiczne rozwiązania nie mają sensu i trzeba po prostu wybrać nowego szefa partii. W czasie, kiedy obraduje kierownictwo partii, z koszar w podwarszawskiej Górze Kalwarii zostaje wyprowadzona brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej. Dowodzi nią stronnik Gomułki – gen. Grzegorz Korczyński. Wojsko rozpoczyna marsz na Warszawę, by przeciwstawić się puczystom. Gomułka rezygnuje jednak ze stanowiska, zanim dochodzi do fizycznej walki dwu zarysowanych stronnictw wojskowo-partyjnych.
  • 15:00 – Elbląg: w miejscu śmierci Tadeusza Sawicza zbiera się grupa 70 osób. Jeden z uczestników nawołuje do wzniesienia pomnika, przechodnie składają kwiaty, milicja wzywa do rozejścia się.
  • 15:15 – Szczecin: w rejonie al. Wyzwolenia z samochodu kolportowane są ulotki.
  • 15:35 – Szczecin: ok. 500 osób gromadzi się w rejonie pl. Żołnierza Polskiego, róg al. Niepodległości. Zostaje tam skierowana kompania ZOMO.
  • 17:30 – Police: do ZCh „Police” wraca delegacja ze stoczni. Odbywa się masówka z załogą (ok. 500 osób) i wyłania trzydziestoosobowy komitet, z czego sześć osób to delegaci do łączności ze stocznią. Wszystkich robotników wypuszcza się z zakładów, które stoją. Pozostał tylko komitet. Na terenie ZCh „Police” znajdują się transparenty i napisy, także o treści pozaekonomicznej, np. „precz z MO i ORMO”.
  • 18:00 – Elbląg: z miasta zostają wycofane czołgi.
  • 19:35 – Szczecin: płk Kubicki na polecenie sekretarza KW PZPR Antoniego Walaszka przewozi autokarem i wozem wojskowym komitet strajkowy ze Stoczni Szczecińskiej im. Warskiego.

Opcje strony