8 VIII 1980 r. rozpoczął się strajk w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym oraz Państwowej Komunikacji Samochodowej w Elblągu. Zawiązał się Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, w którym zarejestrowało się osiemnaście zakładów pracy, w tym m.in.: Elbląskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego, Przedsiębiorstwo Transportowe Handlu Wewnętrznego w Elblągu, Przedsiębiorstwo Transportowo- Sprzętowe Łączności w Elblągu, Spółdzielnia Pracy Transportowo- Przeładunkowa „Nogat” w Malborku, Zakład Produkcji Przemysłowej (zwany Fabryką Domów) Elbląskiego Kombinatu Budowlanego, Zakłady Piwowarskie, czy wspomniane wcześniej PKS i WPK w Elblągu.
19 VIII 1980 r. MKS Elbląg został zarejestrowany w MKS Gdańsk z siedzibą w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Przedstawiciel Elbląga Ryszard Kalinowski został mianowany przez Lecha Wałęsę wiceprzewodniczącym gdańskiego MKS, a po strajku wiceprzewodniczącym KKP NSZZ „S”. W skład MKS Elbląg weszli: Zbigniew Brzeziński (EPBP), Ryszard Kalinowski (EPBP), Tadeusz Kaczor ( PTHW), Zbigniew Lewandowski (PKS), Andrzej Polak (WPK), Jan Rogowicz (PKS), Anna Tabor (PT-SŁ), Stanisław Węcki (PKS), Mieczysław Wolski (SPT-P „Nogat”), Jan Wyrzykowski (WPK), Bogdan Zakrzewski (SPT-P „Nogat”), a od 21 VIII Kazimierz Szeszel (EPBP) jako doradca.
Siedzibą MKS była sala rozliczeń biletów w holu dworca PKS w Elblągu, posiedzenia KS odbywały się dwa razy dziennie. Pomocy strajkującym udzielał elbląski Kościół katolicki na czele z proboszczem parafii św. Mikołaja ks. Mieczysławem Józefczykiem. Na terenie Bazy Transportowej EPBP, Fabryki Domów EKB oraz zajezdni tramwajowej WPK elbląscy księża Romuald Zapadka, Janusz Koniec, o. Ignacy Proszek odprawiali msze św.
Największy zakład w województwie elbląskim jakim były Zakłady Mechaniczne „Zamech” im. gen. Karola Świerczewskiego nie zgłosił się ani do MKS Elbląg, ani do MKS Gdańsk. Część załogi prowadziła tzw. strajk rotacyjny, Komitet Strajkowy, który zawiązał się po 20 VIII prowadził negocjacje płacowe z ówczesnym ministrem Energetyki i Energii Atomowej Zbigniewem Bartosiewiczem wbrew ustaleniom MKS Gdańsk by nie prowadzić rozmów na własną rękę. Sytuacja ta była przyczyną konfliktu, który zaistniał w październiku 1980 po przystąpieniu „Zamechu” do MKZ Elbląg. Przedstawiciele „Zamechu” największej liczebnie załogi uważali, że to oni mają prawo odgrywać najważniejszą rolę w organizującym się NSZZ „S” w Elblągu, sprzeciwiali się temu przedstawiciele mniejszych zakładów aktywni w sierpniu 1980 r., pamiętający postawę zamechowców z tamtego okresu.
Konflikt o różnym stopniu nasilenia miał miejsce w ciągu całego okresu 1980-1981, jego kulminacyjnym punktem było I Walne Zebranie Delegatów Regionu Elbląskiego, którego obrady opuścili delegaci „Zamechu” po przegranych wyborach na przewodniczącego Regionu Elbląskiego.
1 IX 1980 r. po podpisaniu Porozumienia Gdańskiego, MKS w Elblągu przekształcił się w Międzyzakładowy Komitet Założycielski (od 17 września MKZ „S”), z tymczasową siedzibą w świetlicy Elbląskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Przemysłowego. Powołano Prezydium MKZ w składzie: Ryszard Kalinowski- przewodniczący, Zbigniew Lewandowski- wiceprzewodniczący, Zbigniew Brzeziński, Tadeusz Kaczor, Andrzej Polak, Anna Tabor, Mieczysław Wolski, Jan Wyżykowski - członkowie, Kazimierz Szeszel - doradca.
1 X 1980 poszerzono skład MKZ o dwóch przedstawicieli Zakładów Mechanicznych „Zamech” w Elblągu: Andrzej Krupa został wiceprzewodniczącym, Waldemar Szadkowski członkiem Prezydium. Tego samego dnia do MKZ weszli również: Zbigniew Łabędzki (Fabryka Domów EKB) - wiceprzewodniczący, Hieronim Guzowski (Zakład Budowlano-Remontowy Kombinatu Rolnego „Drużno” w Gronowie Górnym) - członek Prezydium, Władysław Gąsieniecki (Elbląskie Zakłady Naprawy Samochodów) – członek MKZ, Bogdan Zakrzewski (SPT-P „Nogat”) - członek MKZ, Małgorzata Świerczyńska - radca prawny MKZ.
Po krótkim okresie tymczasowości MKZ przeniósł się do siedziby przy ulicy 1-go Maja 35, którą zajmował do 13 XII 1981 r. W październiku 1980 r. elbląski MKZ skupiał 135 zakładów z terenu miasta i województwa. Powstały Miejskie Komitety Założycielskie w Braniewie, Sztumie, Dzierzgoniu, Nowym Dworze Gdańskim, Ornecie, Pasłęku, częściowo w Malborku (część zakładów Malborka wybrała przynależność do Regionu Gdańskiego, a Longin Wiśniewski z malborskich Zakładów Chemicznych „Organika” został wybrany w 1981 członkiem ZR Gdańskiego). Kwidzyn formalnie należący do województwa elbląskiego, wybrał Region Gdański.
3 X 1980 r. powołano Społeczny Komitet Budowy Pomnika Ofiar Grudnia 1970- elblążan zabitych w grudniu 1970 r. na ulicach Gdańska, Gdyni i Elbląga. Jego honorowym przewodniczącym został przewodniczący MKZ Ryszard Kalinowski, pracami kierował natomiast Tadeusz Chmielewski z Fabryki Domów EKB.
20 XII 1980 r. odsłonięto Pomnik Ofiar Grudnia 1970- projekt pomnika wykonał elbląski rzeźbiarz Henryk Bukowski, Ryszard Tomczyk ułożył tekst znajdujący się na płycie. Monument został poświęcony przez ówczesnego biskupa warmińskiego Józefa Glempa, na uroczystości przybył Lech Wałęsa.
7 I 1981 r. władze województwa przydzieliły MKZ „S” nową siedzibę, obiekt po Klubie Sportowym „Orzeł” przy ulicy 12 Lutego. Jednak obiekt ten wymagał remontu i nigdy nie został zagospodarowany przez lokalne władze NSZZ „S”. Remont ukończono w grudniu 1981 r., a uroczystość poświęcenia i oddania w użytkowanie członkom „S” wyznaczona na 18 grudnia 1981 r. nigdy się nie odbyła. W tym okresie MKZ „S” korzystał z lokalu po byłym CRZZ przy ulicy Łączności 3, utrzymując jednocześnie lokal przy ul. 1-go Maja gdzie znajdowało się biuro informacyjne i drukarnia.
MKZ NSZZ „S” w Elblągu funkcjonował do 29 VII 1981 r. Pismem MKZ, później ZR był Biuletyn Informacyjny, od sierpnia 1981 wychodził również „EBIS” - serwis informacyjny Elbląskiego Biura Informacyjnego „Solidarność”.
W czerwcu i lipcu 1981 r. w kilku turach odbyło się I Walne Zebranie Delegatów Regionu Elbląskiego. Podczas I tury w czerwcu 1981 wśród delegatów ścierały się dwie koncepcje. Pierwsza zakładała utworzenie makroregionu z Gdańskiem i Słupskiem bez przeprowadzania wyborów władz regionalnych, druga utworzenie regionu elbląskiego, a po wybraniu Zarządu Regionu utworzenie ww. makroregionu na równych prawach i zasadach autonomii. Po przeprowadzonym głosowaniu delegatów zebranie podjęło uchwałę o utworzeniu Regionu Elbląskiego i przeprowadzeniu wyborów władz regionu.
31 VII 1981 r. w hali sportowej Zakładowego Klubu Sportowego „Olimpia” odbyły się wybory władz Regionu Elbląskiego. Wybrano 32- osobowy Zarząd Regionu, Prezydium ZR w składzie: Czesław Bizewski, Tadeusz Chmielewski, Hieronim Guzowski, Stanisław Kalinowski, Jerzy Kowalczuk, Ryszard Lange, Benedykt Nowak, Zenon Perwenis, Wacław Pietuszyński, Bogusław Szybalski. Wybrano Komisję Rewizjną, której przewodniczącym został Tadeusz Szymański, a także delegatów na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „S”. Przewodniczącym Zarządu Regionu Elbląskiego wybrano Tadeusza Chmielewskiego.
W VII 1981 r. Związek w regionie liczył 96 tysięcy członków i 202 komisje zakładowe. Na przełomie września i października 1981 r. podczas obrad I KZD „S” region elbląski reprezentowany był przez 10 delegatów. Członkami Komisji Krajowej NSZZ „S” zostali Bogusław Szybalski i Tadeusz Chmielewski.
1 XI 1981 r. na dwóch elbląskich cmentarzach: Agrykoli i Dębicy, z inicjatywy rodzeństwa Elżbiety i Mirosława Duszaków odbyła się uroczystość ustawienia i poświęcenia brzozowych Krzyży Katyńskich, pomimo wielu prób SB aby do tego nie dopuścić.
14 XI 1981 r. w sali kina „Zamech” odbyła się I tura II WZD Regionu Elbląskiego. 2 XII 1981 r. Prezydium ZR wydało komunikat do wszystkich komisji zakładowych w regionie zarządzający pogotowie strajkowe, w związku z oświadczeniem przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ „S” Lecha Wałęsy zarządzającym w całym kraju gotowość strajkową.
W dniach 11 i 12 XII 1981 r. w sali konferencyjnej Elbląskiego Kombinatu Budowlanego odbyła się kolejna tura II WZD Regionu Elbląskiego, ostatnie zebranie delegatów przed wprowadzeniem stanu wojennego.
Tadeusz Chmielewski, Arkadiusz Kazański