Latem 1980 r. w województwie jeleniogórskim podobnie jak w innych regionach kraju wybuchły strajki. Już 31 lipca na jeden dzień przerwano w pracę w Zakładach Wielkiej Płyty Kombinatu Budowlanego w Jeleniej Górze gdzie robotnicy zgłosili postulaty socjalno-płacowe. Wystąpienie to nie miało jednak większego wpływu na dalsze wydarzenia. Kluczowa okazała się fala strajków na przełomie sierpnia i września. Miedzy 26 sierpnia, a 8 września odnotowano 14 strajków.
Od września, na mocy porozumień sierpniowych, w województwie jeleniogórskim podobnie jak w innych ośrodkach zaczęły powstawać pierwsze komitety założycielskie. 17 września podjęto decyzje o utworzeniu w Jeleniej Górze Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego. Na jego czele stanął elektromechanik z jeleniogórskiego PKS Roman Niegosz. Trzy dni później nowo powstały MKZ zawarł wstępne porozumienie z władzami wojewódzkimi dotyczące zasad i warunków funkcjonowania związku. Nie wszystkie nowopowstałe w województwie komitety zgłosiły swój akces. Związkowcy ze Zgorzelca i Bolesławca podporządkowali się MKZ we Wrocławiu. 17 września w Bolesławcu utworzono Miejską Komisję Koordynacyjną z Markiem Bekierem na czele.
W połowie listopada 1980 r. MKZ w Jeleniej Górze skupiał 500 komitetów założycielskich, a MKK w Bolesławcu 24. Pod koniec listopada zaczęto tworzyć też sekcje branżowe. Najszybciej zorganizowali się pracownicy oświaty i służby zdrowia. 19 listopada (w klubie Gencjana) z inicjatywy MKZ zorganizowano spotkanie związkowców z przedstawicielami lokalnych władz i struktur partyjnych (PZPR SD ZSL). Uczestniczyło w nim ok. 1500 osób. Tematem spotkania była pogarszająca się sytuacja społeczno-ekonomiczna kraju i regionu. Związkowcy przedstawili szereg zarzutów lokalnym władzom, dotyczących niegospodarności oraz złej sytuacji w województwie, zwłaszcza w służbie zdrowia i zaopatrzeniu. Domagano się też wyciągnięcia konsekwencji i ukarania winnych.
Drugie podobne spotkanie odbyło się 1 grudnia w teatrze im. Norwida w Jeleniej Górze. Tym razem z zaproszonych przez MKZ przedstawicieli lokalnych władz oraz prezesów i dyrektorów jeleniogórskich fabryk przybył jedynie Prokurator Wojewódzki. Spotkania te nie przyniosły spodziewanej poprawy sytuacji. Opieszałość władz i nieumiejętność rozwiązania narastającego konfliktu doprowadziła do zaostrzenia sytuacji. W styczniu 1981 r. do Warszawy udała się delegacja MKZ, którą przyjął wicepremier Jerzy Ozdowski. Żądano m.in. odwołania Stanisława Cioska z funkcji ministra ds. związków zawodowych (do listopada 1980 był on sekretarzem KW w Jeleniej Górze), przekazanie na potrzeby społeczne ośrodka wypoczynkowego KC PZPR w Szklarskiej Porębie i sanatorium MSW w Cieplicach jak również przybycia do Jeleniej Góry komisji rządowej. 20 i 21 stycznia toczyły się rozmowy MKZ z delegacją rządową, niemniej zostały one zerwane gdy okazało się, że przedstawiciele władz nie posiadają pełnomocnictwa do podpisania końcowych porozumień.
22 stycznia 1981 r. działacze MKZ z Jeleniej Góry zebrani w klubie „Gencjana” podjęli decyzję o przekształceniu MKZ w Międzyzakładowa Komitet Strajkowy z Romanem Niegoszem na czele, Ogłoszono gotowość strajkową. 23 stycznia przeprowadzono 4-godzinny strajk ostrzegawczy w MPK i PKS. Domagano się przybycia na rozmowy delegacji rządowej. Bardzo szybko protest jeleniogórski rozszerzył się na cały Dolny Śląsk. Utworzono Połączony Komitet Strajkowy do którego poza przedstawicielami MKS weszli również działacze Miejskich Komitetów Regionalnych z Głogowa i Lublina oraz MKZ z Legnicy, Wałbrzycha, Wrocławia i Zielonej Góry. 30 stycznia rozpoczął się w Jeleniej Górze strajk okupacyjny, w którym uczestniczyło 90% zakładów pracy. Następnego dnia przystąpiono do rozmów z delegacją rządową, a przewodniczący MKS ogłosił zawieszenie strajku. W nocy z 4/5 lutego rozmowy zerwano. MKS na 9 lutego zapowiedział strajk powszechny. 8 lutego do strajkujących przyjechał Lech Wałęsa. Jego stanowisko wobec jeleniogórskiego strajku było dość krytyczne, niemniej przyznał, że protest należy kontynuować. Dwa dni później zawarto w Warszawie porozumienie z komisją rządową na mocy którego m.in. przekazano na cele lecznictwa otwartego dom wypoczynkowy w Szklarskiej Porębie, zobowiązano miejscowe władze do opracowania planu budownictwa mieszkaniowego, a Najwyższa Izba Kontroli zbadać miała zarzuty wobec jeleniogórskiej nomenklatury. W celu realizacji porozumienia kilka tygodni później utworzono Komisję Mieszaną, w skład której weszli przedstawiciele Miejskiej Rady Narodowej w Jeleniej Górze i MKZ NSZZ „Solidarność”.
Wiosna 1981 roku przebiegała pod znakiem kampanii wyborczej w Związku. 16 maja odbyło się pierwsze Walne Zebranie Delegatów województwa jeleniogórskiego Podjęto wówczas decyzję o odrzuceniu możliwości przystąpienia do Makroregionu Wrocław. W tajnym głosowaniu 162 delegatów opowiedziało się za utworzeniem Zarządu Regionu Jelenia Góra, za związkiem z Wrocławiem głosowało jedynie 45. 30 maja podczas drugiej tury WZD wybrano Zarząd Regionu z dziewięcioosobowym Prezydium na cele którego stanął Andrzej Piesiak (dotychczasowy przewodniczący MKZ Roman Niegosz odmówił kandydowania) oraz Komisję Rewizyjną. Wiceprzewodniczącymi zostali Jerzy Modrzejewski i Michał Orlicz., sekretarzem zaś Zygfryd Bugdol. 16 czerwca wybrano delegatów Regionu Jelenia Góra na I Krajowy Zjazd Delegatów. W czasie II tury Zjazdu do w skład Komisji Krajowej weszli Andrzej Piesiak i Marian Kwieciński.
Dwa lokalne komitety NSZZ „Solidarność” w Zgorzelcu i Bolesławcu postanowiły związać się makroregionem Wrocław. Jesienią 1981 nastąpiły istotne zmiany w Prezydium ZR Jelenia Góra. 14 października z funkcji wiceprzewodniczącego odwołano Michała Orlicza. 19 listopada z tej samej funkcji zrezygnował Jerzy Modrzejewski. Jego następcą został Jerzy Lachowicz. Ze składu Prezydium odwołano też Jerzego Dworakowskiego i Andrzeja Kuczyńskiego. Ich miejsce zajęli Stanisław Sej i Jan Orłowski.
Bardzo słabo w regionie jeleniogórskim rozwijała się niezależna prasa. Do wprowadzenia stanu wojennego regularnie ukazywało się zaledwie kilka tytułów, z których największe znaczenie odgrywały: „Solidarność Jeleniogórska”, „Serwis Informacyjny Solidarności Jeleniogórskiej” oraz tygodnik publicystyczny „Odrodzenie”.
Grzegorz Waligóra