Region „Solidarność” Ziemi Piotrkowskiej z założenia obejmować miał swym zasięgiem utworzone w 1975 r. województwo piotrkowskie. Jednak pomimo podejmowanych starań władzom regionu nie udało się utworzyć jednolitej struktury integrującej wszystkie funkcjonujące na tym terytorium ogniwa „Solidarności”. Od początku poszczególne komisje zakładowe skłaniały się organizacyjnie ku kilku różnym ośrodkom. W efekcie, w przeddzień wprowadzenia stanu wojennego struktury solidarnościowe z terenu województwa piotrkowskiego podlegały pod trzy ośrodki: Do Regionu Częstochowskiego należało Radomsko. Z Regionem Łódzkim solidaryzowały zakłady z Tomaszowa Mazowieckiego, Zelowa, Koluszek oraz części zakładów Bełchatowa i Piotrkowa. Do Regionu Piotrkowskiego należały zaś zakłady Opoczna, częściowo Piotrkowa, Tomaszowa i Bełchatowa.
Pierwsza na terenie województwa piotrkowskiego struktura „Solidarności” z inicjatywy Ireneusza Prędkiego powstała 4 września 1980 r. w Zakładach Przemysłu Wełnianego „Opoczno”. Wstępnego zgłoszenia MKZ z regionu piotrkowskiego dokonano 19 września podczas spotkania delegatów w Gdańsku. Zebranie organizacyjne z udziałem ok. 100 delegacji zakładowych z całego województwa, na którym wybrano władze MKZ NSZZ „Solidarność” Ziemi Piotrkowskiej odbyło się 6 listopada 1980 r. Do prezydium MKZ weszli Ireneusz Prędki, Sabina Samulak, Lucjan Kuligowski, Ryszard Jobczyk, Krzysztof Klencki, Marian Erhard, Andrzej Maziarz, Mieczysław Ligocki, Andrzej Krzemiński, Leszek Kwiecień, Kazimierz Cichecki, Tadeusz Otocki. Siedzibą MKZ pozostało Opoczno.
MKZ Ziemi Piotrkowskiej podporządkowały się struktury związku w Opocznie, Tomaszowie oraz Piotrkowie, a w późniejszym czasie również z Bełchatowa. W Piotrkowie Trybunalskim w grudniu utworzona została delegatura MKZ Ziemi Piotrkowskiej (której siedziba znajdowała się w Opocznie), a jej przewodniczącym został Krzysztof Klencki z Fabryki Maszyn Górniczych „Pioma”. MKZ w Tomaszowie Mazowieckim powstał 18 listopada 1980 r. w ZWCH „Chemitex Wistom”, a na przewodniczącego wybrano Ryszarda Jobczyka.
W Bełchatowie część zakładów zawiązała się w strukturę podporządkowaną MKZ Ziemi Łódzkiej. Przewodniczyli jej Andrzej Graf i Marek Krakus. Natomiast część zakładów Bełchatowskiego Okręgu Przemysłowego początkowo zgłosiło swą przynależność do MKZ Huty Katowice. Dopiero 25 kwietnia 1981 r. MKZ przy KWB „Bełchatów” wraz z 18 innymi zakładami Zagłębia podporządkował się władzom Regionu Ziemi Piotrkowskiej. Tym samym utworzono delegaturę w Bełchatowie, na której czele stanęli Stanisław Knaś i Wiesław Tomaszewski.
Przewodniczącym MKZ Ziemi Radomszczańskiej, który zawiązał się 17 października 1980 r. i podporządkował się zarządowi Ziemi Łódzkiej został Roman Walas. Tymczasową siedzibą MKZ zostały Zakłady Przemysłu Meblarskiego im. Gwardii Ludowej w Radomsku. 21 marca 1981 r. MKZ został przemianowany na Delegaturę NSZZ „Solidarność” Ziemi Radomszczańskiej, a do zarządu weszli Józef Kowalczyk, Wiesław Kamiński i Waldemar Potyra.
U schyłku roku 1980 ogniwa „Solidarności” funkcjonowały w 90 zakładach województwa, liczyły w regionie 80 tys. członków, czyli ponad 80 % ogółu zatrudnionych. Po grudnia 1980 r. powołano w regionie komitet założycielski NSZZ „Solidarność” Producentów Rolnych. W połowie stycznia 1981 r. w Regionie działało 8 kół NSZZ „Solidarność Wiejska”, które skupiały 300 osób. Najaktywniejszymi działaczami byli Roman Jagieliński i Mirosław Kimnes. „Solidarności Wiejskiej” aktywnie udzielały pomocy MKZ Ziemi Łódzkiej i Piotrkowskiej.
Pogłębiające się wewnętrzne niezgodności w strukturach MKZ Ziemi Piotrkowskiej, mimo działań podejmowanych w kierunku konsolidacji regionu, doprowadziły do wycofania kandydatur czołowych działaczy regionu – I. Prędkiego i S. Knasia z czerwcowych wyborów. W wyniku wyborów 27 czerwca 1981 r. do Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” Ziemi Piotrkowskiej weszli: przewodniczący Mieczysław Lach, Roman Szymanek, Krystyna Alberciak, Wiesław Plezia, Stanisław Macherowski, Janusz Kowalewski, Urszula Sadowska, Grzegorz Uniszewski. Po wyborze nowych władz regionu, 7 lipca 1981 r. siedzibę przeniesiono z Opoczna do Piotrkowa Trybunalskiego.
Wywołany zmianami personalnymi konflikt wewnątrz związku, doprowadził do rozbicia jedności regionu, odrywania się struktur, jak i poszczególnych działaczy, którzy zgłaszali swój akces do regionów ościennych. Na tym tle 17 lipca 1981 r. KZ „Chemitex Wistom” w Tomaszowie wystąpiła z ZR NSZZ „S” Ziemi Piotrkowskiej i przyłączyła się do ZR Ziemi Łódzkiej, tworząc Komisję Koordynacyjną ZR Ziemi Łódzkiej w województwie piotrkowskim. Do nowej Komisji przyłączyła się również część zakładów z Piotrkowa i Bełchatowa. Do zarządu Komisji zostali wybrani: Józef Stolar, Jan Turniak i Alina Ostas. Pod koniec lipca z funkcji przewodniczącego delegatury tomaszowskiej zrezygnował R. Jobczyk. Jednocześnie Delegaturę rozwiązano i powołano w to miejsce Oddział NSZZ „Solidarność” Ziemia Piotrkowska w Tomaszowie, na której czele stanął Ryszard Wędrychowicz. W pierwszej dekadzie lipca 1981 r. nastąpiły również zmiany w przynależności Delegatury w Radomsku, która ostatecznie odstąpiła od Regionu Łódzkiego i podporządkowała się Regionowi Częstochowskiemu.
We wrześniu 1981 r. w I Krajowym Zjeździe „Solidarności” z Regionu Piotrkowskiego uczestniczyli: I. Prędki, A. Lach, Wiesław Plezia, P. Jaśkiewicz, S. Knaś, A. Wojciechowski, J. Tworkowski i A. Graf.
Przedstawiciele struktury piotrkowskiej „Solidarności” aktywnie włączali się w ogólnopolskie akcje strajkowe. W zakładach kolportowano solidarnościowe materiały informacyjne. Od lutego 1981 r. rozpoczęto wydawanie własnego Biuletynu Informacyjnego MKZ NSZZ „Solidarność”. Do ważniejszych wydarzeń Regionu można natomiast zaliczyć zorganizowanie strajku okupacyjnego w Urzędzie Wojewódzkim w Piotrkowie Trybunalskim, w efekcie którego wymuszono na lokalnych władzach zwiększenie podaży żywności w okresie przedświątecznym 1980 r. Od początku roku 1981 jednym z często powracających postulatów regionalnej „Solidarności”, były zmiany na stanowiskach wojewody piotrkowskiego, prezydenta miasta Piotrkowa, naczelnika miasta i gminy w Bełchatowie i Opocznie, oraz dyrektora ZPM im. Gwardii Ludowej w Radomsku. Od strajków sierpniowych najpoważniejszymi protestami w regionie były natomiast zorganizowane w dniach 27-31 lipca w odpowiedzi na obniżenie przydziałów kartkowych tzw. marsze głodowe oraz towarzyszące im wiece i akcja gotowości strajkowej w zakładach pracy – w Piotrkowie, Tomaszowie, Bełchatowie i Koluszkach. W październiku 1981 r. w akcji strajkowej wzięło udział ponad 17 tys. osób. Na tle wydarzeń krajowych na początku grudnia 1981 r. w większości zakładów utrzymywano stan gotowości strajkowej. Na wypadek zatrzymań działaczy piastujących kierownicze stanowiska ustalano zapasowe komplety członków komisji zakładowych. Uaktywnione w tym okresie ogniwa NSZZ RI „Solidarność” przygotowywały akcje okupacyjne budynków administracji terenowej.
Milena Przybysz