Do fali ogólnopolskich protestów sierpniowych 1980 r. dołączyły się również liczne zakłady pracy względnie dobrze zindustrializowanego województwa rzeszowskiego. Już 14 sierpnia 1980 r. na Wydziale Obróbki Mechanicznej WSK-PZL w Rzeszowie rozpoczął się strajk, a na innych wydziałach organizowano przerwy w pracy. Wśród wysuwanych postulatów oprócz uznania wolnych niezależnych związków zawodowych, podnoszono również kwestie socjalno-bytowe. W następnych dniach do strajku dołączyły się kolejne zakłady pracy („Predom-Zelmer”, MPK, Lokomotywownia PKP w Rzeszowie, Przedsiębiorstwo Ceramiki Budowlanej w Kupnie i in.) Szacuje się, że od 22 do 28 sierpnia akcję protestacyjną rozpoczęło około 4200 pracowników zakładów województwa rzeszowskiego. Ożywienie w środowisku robotniczym tylko nieznacznie zmalało po podpisaniu porozumień w sierpniu 1980 r. Od tego momentu działania pracowników zakładów koncentrowały się na potwierdzeniu osiągniętych przywilejów w skali lokalnej i organizowaniu struktur terenowych nowego związku. 4 września 1980 r. rozpoczął się strajk w WSK-PZL w Mielcu, którego efektem było powstanie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS). Na rozmowy ze strajkującymi przybyli przedstawiciele władz. W wyniku uzgodnionego porozumienia strona rządowa uznała prawo do tworzenia wolnych związków zawodowych oraz do strajku. Uzyskano również obietnicę spełnienia żądań płacowych. Protesty pracowników WSK-PZL Rzeszów doprowadziły do porozumienia pomiędzy powołanym Międzywydziałowym Komitetem Strajkowym a dyrekcją zakładu. 17 września w tymże zakładzie powstał Komitet Założycielski (KZ) NSZZ. Jego przewodniczącym został Andrzej Kuźniar.
Pierwsza niezależna, struktura związkowa o charakterze wojewódzkim powstała 12 września 1980 r., na mocy porozumienia KZ WSK-PZL w Rzeszowie i KZ „Predom-Zelmer”. Na czele powołanego wówczas MKZ NSZZ stanął Antoni Kopaczewski. Struktury niezależnych związków zawodowych powstawały sukcesywnie także w innych zakładach województwa rzeszowskiego. Podczas zorganizowanego 9 października spotkania przedstawicieli 11 zakładów i instytucji województwa rzeszowskiego wybrano zastępców przewodniczącego MKZ. Powołano również komitet redakcyjny biuletynu „Solidarność Związkowa”, którego pierwszy numer wyszedł 10 października. Z czasem pismo zmieniło nazwę na „Solidarność Związkowa. Wieś Rzeszowska”, a następnie ”Solidarność Rzeszowska”.
W życiu politycznym regionu struktury rzeszowskiego MKZ zaczęły odgrywać coraz większą rolę. Podczas spotkań z przedstawicielami lokalnych władz partyjnych, delegacja MKZ występowała jako jedna ze stron dialogu.
Deklarowane przez MKZ poparcie dla postulatów wysuwanych przez środowiska chłopskie nabrało cech wymiernych w trakcie zorganizowanego w Ustrzykach Dolnych strajku. 29 grudnia 1980 r. MKZ Regionu Rzeszowskiego wydał uchwałę popierającą akcję protestacyjną, a do Ustrzyk oddelegowano dwóch przedstawicieli NSZZ „Solidarność” z Rzeszowa. W Rzeszowie w wyniku sporu o podział majątku po Wojewódzkiej Radzie Związków Zawodowych rozpoczęto strajk okupacyjny byłej siedziby rady. W nocy z 2 na 3 stycznia powołano Komitet Strajkowy, na którego czele stanął Jan Ogrodnik z WSK-PZL Rzeszów. Wśród żądań znalazł się m.in. postulat rejestracji niezależnego związku rolników. Do protestujących dołączyli przedstawiciele „Solidarności Wiejskiej” z Janem Kułajem na czele. Do Rzeszowa przeniósł się Ogólnopolski Komitet Strajkowy Rolników. 13 stycznia 1981 r. w około 100 zakładach regionu przeprowadzono strajk ostrzegawczy, wyrażając w ten sposób poparcie dla protestujących. Akcję strajkową w Rzeszowie poprała KKP NSZZ „S”, a na Podkarpacie, 27 stycznia 1981 r. przyjechał Lech Wałęsa. Ostatecznie protest w Rzeszowie zakończył się podpisaniem porozumienia, w dniu 19 lutego 1981 r. Strona rządowa uznała istnienie Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych i deklarowała zmianę polityki odnośnie nienaruszalności własności chłopskiej. Podpisane dzień póżniej porozumienie w Ustrzykach Dolnychmiało charakter bardziej lokalny.
Walny Zjazd Delegatów Regionu Rzeszowskiego odbył się w trzech turach, w okresie od 27 czerwca do 30 sierpnia 1981 r. Podczas pierwszej sesji zatwierdzono strukturę organizacyjną regionalnych władz związkowych, określono składy Zarządu Regionu, Prezydium i Komisji Rewizyjnej. W drugiej turze wybrano zarząd i przewodniczącego Regionu, którym został Antoni Kopaczewski oraz 20 delegatów na zjazd krajowy. W trakcie obrad na wniosek MKZ Jarosław podjęto decyzję o włączeniu jarosławskich struktur zakładowych do Regionu Rzeszowskiego. Akces do Regionu w czerwcu 1981 r. zgłosili także związkowcy z Ustrzyk Dolnych. We wrześniu 1981 r. liczbę członków NSZZ Regionu Rzeszowskiego szacowano na 240 tys. osób.
Na Zjeździe Krajowym NSZZ „Solidarność” w Gdańsku region reprezentowało w sumie 23 związkowców. W trakcie drugiej tury zajazdu wybrano skład Komisji Krajowej, do której, z ramienia regionu weszli: Antoni Kopaczewski oraz m.in. Tadeusz Kensy i Andrzej Kuźniar.
Podlegając strukturom KK NSZZ „S” 122 zakłady pracy województwa rzeszowskiego przyłączyły się do ogłoszonego strajku 28 października 1981 r. Rzeszowski MKZ organizował też akcje kolportażu ulotek podczas strajku w Rzeszowie w styczniu 1981 r. i przeciwko rządom komunistycznym w październiku 1981 r.
W Polsce południowo-wschodniej szczególnie prężnie działała opozycja chłopska. Rzeczą naturalną było połączenie sił i wzajemne współdziałanie obu środowisk. 23 listopada 1981 r. w Markowej odbyło się spotkanie przedstawicieli NSZZ „Solidarność Wiejska” z woj. rzeszowskiego i MKZ NSZZ „Solidarność” z Rzeszowa. Efektem wspólnej dyskusji było sformułowanie rezolucji dotyczących spraw rolniczych i statutu „Solidarności Wiejskiej”, spraw kościelnych, w tym umieszczania krzyży w salach szkolnych i instytucjach publicznych.
Małgorzata Gliwa