W akcję strajkową, poprzedzającą powstanie NSZZ „Solidarność”, włączyły się również zakłady z województwa tarnobrzeskiego. W dniu 17 lipca rozpoczął się strajk w Hucie Stalowa Wola, który objął ostatecznie Narzędziownię oraz Zakłady: Mechaniczny i Hutniczy. Protestowali także robotnicy z Fabryki Domów w Stalowej Woli.
Podpisanie porozumień sierpniowych zaktywizowało pracowników województwa do tworzenia struktur niezależnego związku zawodowego. Pierwsze Komitety Założycielskie powstały w Tarnobrzeskim Kombinacie Budowlanym oraz wydziale Narzędziowni Huty Stalowa Wola (2 września), któremu przewodniczył Stanisław Krupka. Zgodę na oficjalne funkcjonowanie nowego związku zawodowego w hucie, dyrekcja wyraziła 11 września. Rejestracji Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego województwa tarnobrzeskiego z siedzibą w Stalowej Woli dokonał Stanisław Krupka w dniu 17 września w Gdańsku. Silne struktury związkowe powstały w tym czasie w Elektrowni Stalowa Wola oraz w Kopalniach i Zakładach Przetwórstwa Siarki „Siarkopol”, gdzie do 11 września trwał strajk. Pod koniec września doszło do utworzenia MKZ i powołania Tymczasowego Prezydium MKZ w „Siarkopolu”, któremu przewodniczył Mieczysław Nieradka, który podporządkował się MKZ w Stalowej Woli.
W celu usprawnienia rozbudowy związku powołany został kilkuosobowy Zespół Doradczy przy TKZ, a następnie przy MKZ. Końcem września zastąpił go Sekretariat Przewodniczącego. Działali w nim: Mirosław Kocik, Jerzy Kopeczek i Marek Kalinka. Rozwój organizacyjny NSZZ „Solidarność” w województwie tarnobrzeskim przebiegał zadawalająco, choć nierównomiernie. Na początku października 1980 roku MKZ liczył 39 zakładów pracy, z czego 24 znajdowało się na terenie Stalowej Woli. Według szacunków, już pod koniec 1980 roku liczba komisji zakładowych przekroczyła 200. Natomiast liczba członków w tym samym czasie wynosiła około 90 tys. Pracownicy huty byli najliczniej reprezentowaną grupą zawodową w niezależnym związku. W styczniu 1981 roku zrzeszonych było 22960. Stalowa Wola, a w szczególności huta wybiła się na zdecydowanego związkowego lidera.
Od 28 listopada 1980 roku Komisja Zakładowa w „Siarkopolu” rozpoczęła wydawanie biuletynu „Solidarność Tarnobrzeska”. Nieco później, bo od 19 stycznia 1981 roku, Komisja Zakładowa w Hucie Stalowa Wola wydawała biuletyn „Solidarność”. Tytuł i charakter pisma ulegał zmianom na biuletyn „Zarządu Regionu Ziemia Sandomierska w Stalowej Woli”, a następnie zaś na tygodnik NSZZ „Solidarność”.
„Solidarność” z województwa tarnobrzeskiego, jako pierwszy region Polski Południowo – Wschodniej, przeprowadziła wybory władz związku. W dniach 25-26 kwietnia w Stalowej Woli zorganizowano Walny Zjazd Delegatów „Solidarności”, na którym wybrano Zarząd Regionu, w skład którego weszli: Stanisław Krupka (przewodniczący), Jan Cisek (zastępca), Eugeniusz Trzuskot (sekretarz). Podczas obrad doszło do konfliktu pomiędzy przedstawicielami ze Stalowej Woli i Tarnobrzega. Istota sporu wynikała z różnych poglądów na temat lokalizacji władz wojewódzkich związku. Delegaci z Tarnobrzega postulowali aby umieścić je w Tarnobrzegu. Zastanawiali się także nad koncepcją stworzenia makroregionu wspólnie z MKZ w Rzeszowie. Po podważeniu wyniku wyborów, na znak protestu, zjazd opuścili delegaci z czternastu tarnobrzeskich, połanieckich i staszowskich zakładów pracy. Powołali oni własną strukturę o nazwie „Federacja Tarnobrzeska”. Pozostali na zjeździe członkowie „Solidarności”, odwołując się do tradycji historycznych, wybrali nazwę regionu „Ziemia Sandomierska”. Na siedzibę władz związku wyznaczono Stalową Wolę. Zakres terytorialny regionu obejmował całe województwo tarnobrzeskie. Secesja KZ zrzeszonych w „Federacji Tarnobrzeskiej”, spowodowała spadek liczby członków „Solidarności” w Regionie Ziemia Sandomierska. We wrześniu 1981 roku liczył on 77 tys. osób.
Podczas I Krajowego Zjazdu NSZZ „Solidarność” w Gdańsku w skład Komisji Krajowej został wybrany przewodniczący Regionu Ziemia Sandomierska, Stanisław Krupka.
„Solidarność” wymienionego regionu występowała wobec władz administracyjnych województwa z licznymi postulatami o charakterze społeczno – gospodarczym. W grudniu 1980 roku na spotkaniu z wojewodą tarnobrzeskim uzyskano zgodę na budowę kilku kościołów (np. w Tarnobrzegu, Stalowej Woli, Kłyżowie) i rozbudowę plebani i domów parafialnych w regionie. Uroczyście obchodzono święta narodowe 11 listopada i 3 maja. Poparto inicjatywę utworzenie filii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Stalowej Woli.
Stosunki pomiędzy „Solidarnością” a władzami województwa były napięte. W 1981 roku ulegały stopniowemu pogarszaniu. Ostatecznie NSZZ „Solidarność” Regionu Ziemia Sandomierska zerwała je 27 lipca 1981 r. Działacze „Solidarności” podjęli nawet inicjatywę odwołania wojewody i prokuratora wojewódzkiego.
W odpowiedzi na pogarszającą się sytuację aprowizacyjną w województwie tarnobrzeskim w 1981 roku, jesienią zorganizowano dużą akcję strajkową. W dniu 16 października, jako pierwsi zastrajkowali pracownicy Huty Szkła Opakowaniowego w Sandomierzu. Zarząd Regionu podjął decyzję o przeprowadzeniu strajku ostrzegawczego w dniu 19 października. Powołano Regionalny Komitet Strajkowy na czele z Stanisławem Krupką. 29 października strajk objął większość zakładów w województwie tarnobrzeskim. Akcję strajkową zawieszono 2 listopada, na skutek apelów Lecha Wałęsy, który przybył do Stalowej Woli. Prowadzone od 2 do 11 listopada rozmowy pomiędzy RKS a delegacją rządową, zakończyły się sukcesem „Solidarności”. Strona rządowa zobowiązała się między innymi poprawić zaopatrzenie. Do realizacji postawień jednak nie doszło. Władza komunistyczna poprzez wprowadzenie stanu wojennego, zamierzała rozbić „Solidarność”.
Marcin Bukała