Polskie miesiące

https://polskiemiesiace.ipn.gov.pl/mie/wszystkie-wydarzenia/wrzesien-1939/historia/118318,Straty-osobowe-wojsk-polskich-niemieckich-i-sowieckich.html
28.03.2024, 14:37

Straty osobowe wojsk polskich, niemieckich i sowieckich

Straty osobowe wojsk polskich

Informacje przedstawione poniżej zostały opracowane przede wszystkim na podstawie publikacji pt. ,,Polska 1939-1945 - Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami’’ pod redakcją prof. Wojciecha Materskiego i prof. Tomasza Szaroty, wydanej przez Instytut Pamięci Narodowej Komisję Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2009. Na stronie 19, w tabeli nr 6. pt. Straty osobowe Wojska Polskiego w latach II wojny światowej, w/w publikacji, autorzy przedstawiają zestawienie strat opracowane przez utworzone przez komunistów przy Prezydium Rady Ministrów 6.01.1945 r. Biuro Odszkodowań Wojennych (BOW):

Kampania Polska (straty osobowe Wojska Polskiego):
Stan Ilość
Zabici 66 300
Ranni 133 700
Zaginieni 420 000
Ogółem 620 000

Źródło: Sprawozdanie w przedmiocie strat i szkód wojennych Polski w latach 1939-1945, Warszawa 1947.

Dane zawarte w tej tabeli zostały następnie wielokrotnie zweryfikowane na podstawie licznych późniejszych opracowań.Jedną z takich weryfikacji przeprowadzoną przez prof. Tadeusza Paneckiego autorzy zaprezentowali na str. 20 w tabeli nr 7. pt. Straty osobowe Wojska Polskiego w latach II wojny Światowej.;

Straty osobowe Wojska Polskiego w Kampanii Polskiej:
Stan Ilość
Zabici 95-97 000 (a)
Ranni 130 000
W niewoli 420 000 (c1) + 230 000 (c2)
Ogółem 876 000 (d)

Źródło: Tadeusz Panecki: Wysiłek zbrojny Polski w II wojnie światowej ,,Wojskowy Przegląd Historyczny’’ 1995, nr 1-2 s. 13, 18.(a): autor podaje ogólną liczbę zabitych, zmarłych z ran i zaginionych bez wieści żołnierzy łącznie z 17-19 000 żołnierzy polskich poległych, zmarłych z ran i zaginionych na Kresach Wschodnich (Militarny udział Polski w II wojnie światowej [w:] Polski wysiłek zbrojny w drugiej wojnie światowej, Bilans, wnioski i doświadczenia, red. T. Panecki, Warszawa 1999 s.31)
(c1): Do niewoli niemieckiej dostało się 587 300 żołnierzy polskich, z tego 420 000 zostało osadzonych w obozach jenieckich. Dane niemieckie, podają wyższą liczbę 694 000 jeńców. Z tej liczby 10 000 zmarło z ran po dostaniu się do niewoli, a 120 000 zostało zwolnionych w pierwszym okresie po zakończeniu walk. W październiku i listopadzie 1939 r. zwolniono jeńców narodowości niemieckiej, a 17 420 osób narodowości ukraińskiej i białoruskiej przekazano ZSRR. Zwolniono także kilkadziesiąt tysięcy jeńców narodowości żydowskiej, którzy następnie zginęli w większości w obozach koncentracyjnych i gettach oraz kilkadziesiąt tysięcy niezdolnych do pracy, chorych i kontuzjowanych w czasie kampanii polskiej 1939 r.
(c2) do niewoli sowieckiej dostało się 452 500 żołnierzy polskich, z czego około 200 000 zostało osadzonych w obozach i łagrach (T. Panecki, Militarny udział Polski w II wojnie światowej s. 31)(d) Podliczenie ma charakter orientacyjny. Część rannych znalazła się w niewoli, a w pierwszej pozycji ujęci są także żołnierze zmarli z ran.

Inną weryfikację danych opublikowanych przez BOW przeprowadził prof. Czesław Łuczak w swojej książce pt.: ,,Polska i Polacy w II wojnie Światowej’’ wydanej w 1993 r. przez Wydawnictwo Naukowe PAN.

 

Porównując owe zestawienia widać liczne różnice. Pierwszą z nich jest liczba strat bezwzględnych (zabici, zmarli z ran, trwale zaginieni bez wieści) w kampanii polskiej 1939 r. Występują tu liczby: 66 300 – BOW, ponad 70 tys. – C. Łuczak, 95-97 tys. – T. Panecki. Niewątpliwie liczba podawana przez BOW jest zaniżona, skoro na cmentarzach w Polsce jest 70 520 grobów żołnierzy z kampanii polskiej 1939 r., a na Kresach Wschodnich takich grobów jest jeszcze co najmniej 964. Liczba żołnierzy polskich, którzy ponieśli śmierć z rąk Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r., jest szacowana od kilku tysięcy – C. Łuczak, do 17-19 tys. – T. Panecki. Wymaga dalszych badań liczba zmarłych z ran.

Wojsko Polskie w 1939 r. liczyło 950 000 żołnierzy, z czego przyjmuje się, iż 82 000 zostało po walkach internowanych:

Kraj Ilość
Rumunia około 30 000
Węgry ponad 40 000
Litwa, Łotwa i Słowacja 12 000
Ogółem 82 000 (d)

Według innych danych np. T. Dubicki, Wojsko Polskie w Rumunii w latach 1939-1941, Warszawa 1994, s. 180, liczba internowanych w Rumunii żołnierzy polskich wynosiła 24-25 000. Według danych rumuńskich z 23.09.1939 r. internowanych było 20 845 żołnierzy.

Sumując liczby żołnierzy wziętych do niewoli przez obu agresorów (587 300 + 452 000) otrzymujemy 1 039 800 ludzi a więc więcej, niż liczyło Wojsko Polskie w Kampanii Polskiej 1939 r. Wynika to z umieszczenia w statystykach jako wojskowych internowanych policjantów, urzędników itd.

 

Straty osobowe wojsk niemieckich

W wielu opracowaniach dotyczących Kampanii Polskiej w 1939 r. przyjmuje się zestawienie strat niemieckich zgodnie z publikacją generała Mullera- Hillebranda ,,Das Herr 1933-1945”, Frankfurt nad Menem 1954 - 1969:

Straty osobowe wojsk niemieckich w Kampanii Polskiej:
Stan Ilość
Zabici 16 343
Ranni 27 280
Zaginieni 320
Ogółem 43 943

Podobne zestawienie strat niemieckich poniesionych w Kampanii Polskiej w 1939 r. prezentuje niemiecka Wikipedia na stronie: http://de.wikipedia.org/wiki/Polenfeldzug w publikacji ,,Polenfeldzug‘‘.
Bardziej szczegółowe dane dotyczące strat niemieckich w Kampanii Polskiej są podane na stronie Wapedi.mobi http://wapedia.mobi/de/Polenfeldzug?t=3. Na str. nr 3 w dziale 3. 1. Kriegstote, Gefangene, Verluste (ofiary wojny, jeńcy straty). Zgodnie z tym opracowaniem straty niemieckie w początkowym oświadczeniu dowództwa armii po zakończeniu Kampanii Polskiej wynosiły:

Straty osobowe wojsk niemieckich w Kampanii Polskiej:
Stan Ilość
Zabici 10 572
Ranni 3 409
Zaginieni 30 322
Ogółem 44 303


Wśród nich nie było 734 zabitych, rannych i zaginionych żołnierzy Luftwaffe. Dane te opierają się głównie na danych z Medical inspektorat, który miał 10.244 poległych żołnierzy w trakcie kampanii i 593 poległych oficerów. Dane te zmieniły się od czasu publikacji po weryfikacji ich w oparciu o wpisy w dziennikach wojennych jednostek bojowych biorących udział w Kampanii Polskiej i wyniosły zabitych: 14.188 żołnierzy i 759 oficerów. Po kolejnych weryfikacjach przeprowadzonych przez Niemiecki Departamentu Obrony Sił Zbrojnych (dokument komórki statystycznej WVW / WED datowanego na 30.08.1944 bez strat Luftwaffe i Kriegsmarine ), ilość poległych w Kampanii Polskiej żołnierzy i oficerów niemieckich wzrosła do: 15.450 żołnierzy i 819 oficerów. Według innego dokumentu Wehrmacht Zentralstatistik z 30.11.1944 (Bundes Archiv - Militar Archiv we Freiburgu, dokument RH 7/653) straty niemieckie w kampanii wrześniowej to nie 16343 poległych i 320 zaginionych, tylko 16843 poległych i 320 zaginionych - razem 17163. Wzrost liczby zabitych w kolejnych sprawozdaniach niemieckich, wiąże się prawdopodobnie z zaliczeniem jako ,,zabici w trakcie walk’’ rannych zmarłych w wyniku poniesionych w trakcie walk obrażeń.
W archiwach niemieckich znajduje się również dokument o sygnaturze: BA-MA RH 3/134 według którego straty niemieckich wojsk lądowych w Kampanii Polskiej wyniosły: 16 843 zabitych i 320 zaginionych, co po dodaniu strat Luftwaffe i Kriegsmarine (odpowiednio 326 i 77 zabitych oraz 101 zaginionych) daje liczbę poległych 17 667 żołnierzy niemieckich.
Według opinii Normana Daviesa zawartej w publikacji: Zweites Kapitel: Das Erbe der Niederlage, 1. Die Ära des Hitler-Stalin-Pakts, 1939-41, aus: Im Herzen Europas - Geschichte Polens; 4., durchgesehene Auflage 2006, S. 60( Norman Davies: Chapter Two: The Legacy of Loss, 1 Era Paktu Hitler-Stalin, 1939/41, w: W samym sercu Europy - Historia Polska, 4, zmienione wydanie 2006, str. 60 ) ogólne straty Wehrmachtu w Kampanii Polskiej wyniosły ponad 50.000 zabitych.
New York Times w dniu 28 Września 1939 roku, podał, że według władz polskich, straty niemieckie wyniosły w Kampanii Polskiej 90 000 zabitych, 400 czołgów i 500 samolotów.
Podobną wysokość strat niemieckich: 91 278 zabitych i zaginionych oraz 98 355 rannych można znaleźć w książce Apoloniusza Zawilskiego ,,Bitwy polskiego września’’ . Cytuje on między innymi feldmarszałka Ericha von Mansteina, który w swoich ,,Straconych zwycięstwach’’ podaje następujące straty (tylko GA Południe): 6 554 zabitych, 4 062 zaginionych, 20 478 rannych.
Większość autorów polskich podaje jednak szacunki strat niemieckich w Kampanii Polskiej, bliższe oficjalnych zgodnych z publikacją generała Mullera- Hillebranda. Przykładowo Leszek Moczulski ,,Wojna Polska 1939 r.’’ szacuje straty niemieckie na 25 000 zabitych i zaginionych oraz 45 000 rannych. W książce Grzelaka i Stańczyka "Kampania Polska 1939 roku" całościowe straty niemieckie oszacowane przez autorów to: 16 600 zabitych, 30 300 rannych i 3 400 zaginionych.
Więcej informacji na temat strat niemieckich i nie tylko w Kampanii Polskiej można znaleźć pod adresami:

http://forum.axishistory.com/viewtopic.php?f=5&t=120220&start=0

http://www.sehepunkte.de/2006/10/8940.html

 

Straty osobowe wojsk sowieckich

Wysokość strat sowieckich w Kampanii Polskiej 1939 r. na 2 500- 3 000 zabitych i 8 000 – 10 000 rannych próbuje oszacować prof. Czesław Grzelaka w swoich publikacjach:
a) ,,Kampania Polska 1939 r.’’ - wydana w 2008 r. przez wydawnictwo Rytm
b) ,,Kresy w czerwieni 1939. Agresja Związku Sowieckiego na Polskę’’ - wydana w 2008 r. przez wydawnictwo Rytm.

Natomiast według opracowań rosyjskich np.: Г.Ф.Кривошеев (под редакцией). Россия и СССР в войнах XX века: Потери вооруженных сил’’

http://lib.ru/MEMUARY/1939-1945/KRIWOSHEEW/poteri.txt

Straty sowieckie w Kampanii Polskiej wyniosły:
Stan Ilość
Zabici w akcji 973
Zmarli z ran 102
Zaginieni 302
Zmarli z chorób 22 (na pewno wlicza się tu też zakażenie krwi)
Razem polegli 1 475 (972 - Front Ukraiński, 503 - Białoruski)
Ranni 2 002 (1360 - Front Ukraiński, 642 - Białoruski)
Chorzy 381
Razem straty 3 858

Opcje strony