Instytut Pamięci Narodowej

Polskie Miesiące

Grudzień 1981

„Inteligentna forma internowania"

Po wprowadzeniu w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego władze PRL rozpoczęły represje – ludzi wyrzucano z pracy (głównie w wyniku tzw. weryfikacji kadr, będących w rzeczywistości czystkami politycznymi), aresztowano i internowano.

Na początku listopada 1982 r. sięgnięto też po inną, stosowaną już wcześniej broń – wysyłanie opozycjonistów do wojska. Ten rodzaj represji, określony przez przesłuchiwanego twórcę stanu wojennego Wojciecha Jaruzelskiego mianem „inteligentnej formy internowania”, objął działaczy opozycji (głównie „Solidarności”) uznanych za ekstremistów. Trafili oni (jako rezerwiści) na trzymiesięczne „przeszkolenie”. Podobny los spotkał członków organizacji młodzieżowych (np. Niezależnego Zrzeszenia Studentów), którzy otrzymali powołanie do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Osoby te były typowane przez Wojskową Służbę Wewnętrzną w ścisłej współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa. Celem operacji było osłabienie opozycji przed zapowiadanym na 10 listopada 1982 r. protestem przeciwko delegalizacji NSZZ „Solidarność”, którego władze się obawiały.

Tej formie represji poddano blisko dwa tysiące osób. Dotychczas Instytutowi Pamięci Narodowej udało się ustalić nazwiska 1447 rezerwistów powołanych na „ćwiczenia” oraz 264 poborowych powołanych do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Trafili oni do Brzegu, Budowa, Chełmna nad Wisłą, Czarnego, Czerwonego Boru koło Łomży, Głogowa, Gorzowa Wielkopolskiego, Rawicza, Trzebiatowa, Unieścia (rezerwiści), Chełma, Jarosławia, Węgorzewa (poborowi). Zdarzało się, że byli przetrzymywani w skandalicznych warunkach – niekiedy, mimo mrozów, w namiotach (Chełmno) czy wagonach kolejowych (Czerwony Bór). Poddawano ich przesłuchaniom, rewizjom i innym szykanom. Byli też zmuszani do ciężkiej i często bezsensownej pracy. Poddawano ich (podobnie jak osadzonych w ośrodkach internowania) indoktrynacji politycznej, prowadzonej w tym przypadku nie przez SB, ale przez aparat polityczno-wychowawczy (L)WP.

Na wykazie osób wytypowanych przez pion Departamentu III do odbycia zasadniczej służby wojskowej lub ćwiczeń wojskowych w 1982 r. znajdują się nazwiska Donalda Tuska (s. 3, poz. 1) i Lecha Kaczyńskiego (s. 3, poz. 3).

Bazy danych żołnierzy rezerwy i poborowych powołanych na podstawie Zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP nr 0141/Mob. z dnia 26 października 1982 r.

  • Żołnierze rezerwy powołani na trzymiesięczne szkolenie wojskowe w ramach służby czynnej
  • Poborowi powołani do odbycia dwuletniej zasadniczej służby wojskowej
  • Dokumenty

Opcje strony