Instytut Pamięci Narodowej

Polskie Miesiące

Sierpień 1980

6 grudnia

► Konferencja Episkopatu Polski wystosowuje pismo do Marszałka Sejmu w sprawie projektu ustawy o nadzwyczajnych pełnomocnictwach dla rządu, umożliwiających daleko idące ograniczenia praw obywatelskich: […] Kościół wyraża głęboką troskę i obawę, że uchwalenie przez Sejm wspomnianej wyżej ustawy zakłóci spokój wewnętrzny, zerwie z trudem zawiązujące się nici porozumienia i wywoła groźny konflikt społeczny. […] W tej chwili nie grożą szerokie działania strajkowe. Wydanie właśnie teraz antystrajkowej ustawy doprowadziłoby do fali strajków o zasięgu i konsekwencjach trudnych do przewidzenia. Kościół […] ostrzega Sejm PRL przed podjęciem decyzji, która w sposób tragiczny zaważyłaby na losach kraju.[…] ► W Olkuszu w trakcie rozlepiania plakatów przez członków „Solidarności" grupa funkcjonariuszy MO i SB próbowała pobić i zatrzymać plakatujących. W wyniku postawy przypadkowych przechodniów funkcjonariusze odstąpili od interwencji.

7 grudnia

► W Gliwicach funkcjonariusze MO zatrzymali kilkunastu studentów rozklejających ulotki i plakaty. Materiały zarekwirowano, zatrzymanych po kilku godzinach zwolniono.

8 grudnia

► Odbywa się posiedzenie Sekretariatu KC PZPR. Z tajnego stenogramu: Gen. Bogusław Stachura: „Solidarność” ma w zakładach duży potencjał bojówkarski i są sygnały, że posiadają broń, materiały wybuchowe, ale tego nie stwierdziliśmy. Włodzimierz Mokrzyszczak: Należy znaleźć magazyny broni „Solidarności”, sfotografować je i pokazać opinii publicznej.

9 grudnia

► Delegacja „Solidarności” z Lechem Wałęsą zostaje przyjęta przez prymasa kard. Józefa Glempa.

10 grudnia

► W Moskwie obraduje BP KC KPZR. Jurij Andropow: […] Nie możemy ryzykować. Nie zamierzamy wprowadzać wojsk do Polski. Nie wiem, jak rozstrzygnie się sprawa, ale nawet jeśli Polska dostanie się pod władzę „Solidarności”, to będzie to tylko tyle. […] Jeśli zaś przeciw ZSRR zwrócą się kraje kapitalistyczne, które już zawarły między sobą w tej sprawie porozumienie, opatrzone rozmaitymi ekonomicznymi i politycznymi sankcjami, będzie to dla nas bardzo niebezpieczne. Musimy troszczyć się o nasz kraj, o wzmocnienie Związku Radzieckiego. To dla nas sprawa najważniejsza. […] Godz. 16.30 – marsz. Wiktor Kulikow notuje w swoim „dzienniku czynności”, że ambasador [ZSRS w Polsce] Boris Aristow poinformował: Na polecenie Jaruzelskiego dzwonił Milewski i postawił pytania: 1) Prosimy, aby przyjechał do nas ktoś z przywództwa partii. Kto i kiedy? 2) Wydać oświadczenie popierające nas. […] 3) czy możemy liczyć na pomoc ZSRR po linii wojskowej (uzupełniające wprowadzenie wojsk)? 4) Jakie kroki w sprawie okazania pomocy gospodarczej? Odpowiedzi przekazał Aristowi Rusakow: 1) Nikt nie przyjedzie. 2) działania zostaną podjęte. 3) Wojsk nie wprowadzimy. 4) Odpowiedź przygotowuje Bajbakow. ► Po uzyskaniu zapewnień Ogólnopolskiej Konferencji Rektorów Wyższych Uczelni, iż ta doprowadzi do uchwalenia nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, NZS kończy ogólnopolski strajk solidarnościowy ze studentami WSI w Radomiu. ► W Katowicach uroczyście obchodzono Światowy Dzień Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka i Obywatela. Z tej okazji Regionalny Komitet Obrony Więzionych za Przekonania zorganizował marsz w obronie więźniów politycznych, w którym wzięło udział kilkaset osób. ► ZR Śląsko-Dąbrowskiego wydaje instrukcję na wypadek ogłoszenia strajku ostrzegawczego i właściwego. W Regionie powoływane są tajne KZ na wypadek aresztowań zakładowych władz statutowych. Miejskie Komisje Koordynacyjne pełnią całodobowe dyżury w swych siedzibach.

11 grudnia

► W Warszawie w Teatrze Dramatycznym rozpoczyna się, zaplanowany na 3 dni, Kongres Kultury Polskiej, zorganizowany z inicjatywy Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych, reprezentującego 36 związków i stowarzyszeń twórczych. W Kongresie uczestniczy 400 najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury i nauk humanistycznych, a także goście z zagranicy: polscy twórcy, uczeni i wydawcy działający na emigracji. Jan Józef Szczepański określi później Kongres jako koncert orkiestry na pokładzie Titanica. ► Krzysztof Czabański pisze w ostatnim przed 13 grudnia, 37. numerze „Tygodnika Solidarność”: […] Władza może pokazać swoje zdecydowanie. Na skrzyżowaniach staną czołgi, patrole policyjne i wojskowe wyroją się na ulicach. Ale karabin nie zastąpi reformy gospodarczej ani nie zapełni pustych półek w sklepach. Karabin w ogóle niczego sensownego nie załatwi. […] ► Z tajnych dokumentów MSW. Godz. 9.40 – Szyfrogram do zastępców komendantów wojewódzkich MO o podjęciu aktywnej kontroli najważniejszych figurantów objętych akcją „Jodła”. Naczelnik Wydziału Śledczego KS MO ppłk Adam Adamski do Wydziału III-A-I KSMO w Warszawie: Uprzejmie informuję, że niżej wymienieni pracownicy Waszego wydziału realizować będą jako kierownicy grup [internowanie] następujących figurantów. [tu wykaz 33 par: internowany i szef grupy internującej] […] Proszę o natychmiastowe sprawdzenie dojścia do w/wym. adresów zamieszkania figurantów po dokonaniu ich lustracji w godzinach nocnych. ► W „dzienniku czynności” marsz. Wiktora Kulikowa zapisana zostaje rozmowa z gen. Florianem Siwickim. F. Siwicki: […] Nie możemy iść na awanturę, jeśli towarzysze radzieccy nas nie wspomogą. […] Jasno oceniamy położenie i jeśli nie będzie pol[itycznego], gosp[odarczego] i wojsk[owego] wsparcia ze strony ZSRR, to nasz kraj może być stracony [dla Układu Warszawskiego]. W. Kulikow: Macie siły i wiecie o tym. Stan wojenny jest dobrze przygotowany i nie trzeba mówić o żadnej awanturze. […] Dlaczego powstało pytanie o pomocy wojskowej?

11-12 grudnia

► W Gdańsku obraduje KK NSZZ „Solidarność”. Statutowe władze Związku potwierdzają Stanowisko radomskie. Z oświadczenia: […] Do rozmów z rządem na temat porozumienia narodowego możemy przystąpić z chwilą, gdy władze wyrzekną się planów działania przemocą przeciw narodowi, grożenia konfrontacją i przyjmą za podstawę negocjacji minimalne warunki określone w uchwale radomskiej. […] Obrady kończą się ok. 23.00.

12 grudnia

► W Warszawie powołana zostaje przez Prymasa Polski Józefa Glempa, na okres 3-letni, Prymasowska Rada Społeczna (organ informacyjno-doradczy, złożony z osób świeckich – uczonych, działaczy społecznych, twórców kultury). Przewodniczącym zostaje prof. Stanisław Stomma. ► W gabinecie premiera, na porannej naradzie u gen. Wojciecha Jaruzelskiego uznano, że stan wojenny jest konieczny i trzeba go wprowadzić bezzwłocznie. ► Godz. 14.00 – gen. Wojciecha Jaruzelski podejmuje decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego. ► Godz. 16.00 – sztab MSW przekazuje Komendom Wojewódzkim MO szyfrogram zaczynający się od słów: Ogłaszam hasło „Synchronizacja”, co oznacza rozkaz rozpoczęcia działań resortu. ► Godz. 18.00 – na posiedzeniu Sztabu Generalnego LWP konstytuuje się Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego w składzie: przewodniczący gen. armii Wojciech Jaruzelski, gen. dywizji Józef Baryła (wiceminister obrony narodowej), płk Kazimierz Garbacik, ppłk Mirosław Hermaszewski, gen. dywizji Tadeusz Hupałowski (minister administracji gospodarki terenowej i ochrony środowiska), admirał Ludwik Janczyszyn (dowódca Marynarki Wojennej), gen. brygady Michał Janiszewski (szef Urzędu Rady Ministrów), gen. brygady Jerzy Jarosz (dowódca 1. Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej), gen. dywizji Czesław Kiszczak (minister spraw wewnętrznych), gen. dywizji Tadeusz Krepski (dowódca Wojsk Lotniczych), płk Roman Leś, gen. dywizji Longin Łozowicki (dowódca Wojsk Obrony Powietrznej Kraju), płk Tadeusz Makarewicz, gen. broni Eugeniusz Molczyk (wiceminister obrony narodowej), gen. dywizji Włodzimierz Oliwa (dowódca Warszawskiego Okręgu Wojskowego), gen. dywizji Czesław Piotrowski (minister górnictwa i energetyki), gen. dywizji Henryk Rapacewicz (dowódca Śląskiego Okręgu Wojskowego), gen. dywizji Florian Siwicki (zastępca członka Biura Politycznego KC PZPR, wiceminister obrony narodowej), gen. broni Tadeusz Tuczapski (wiceminister obrony narodowej), gen. dywizji Józef Użycki (dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego), ppłk Jerzy Włosiński, gen. dywizji Zygmunt Zieliński (szef Departamentu Kadr Ministerstwa Obrony Narodowej). Niektórzy, nieobecni na spotkaniu, o udziale w WRON dowiedzą się z obwieszczeń. ► Do sali obrad Komisji Krajowej „Solidarności” w Gdańsku z wielu regionów nadchodzą informacje o przemieszczaniu się kolumn wojska i milicji. ► Godz. 20.00 – łącznik od Adama Hodysza, kapitana SB współpracującego z opozycją demokratyczną przekazuje Komisji Krajowej sygnał wprowadzeniu stanu wojennego; powiadomieni nie reagują. ► Wieczorem rozpoczyna się operacja wprowadzenia stanu wojennego, w której użytych zostaje około 80 tys. żołnierzy Wojska Polskiego, 30 tys. funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa, 1750 czołgów, 1400 pojazdów opancerzonych, 500 wozów bojowych piechoty oraz ponad 9000 samochodów. ► Od ok. 23.00 w całej Polsce rozpoczynają się internowania (operacja „Jodła”) i pozostałe zaplanowane akcje MSW. ► Centralny Zarząd Zakładów Karnych Ministerstwa Sprawiedliwości zarządzeniem nr 50/81 utworzył 46 ośrodków odosobnienia – internowania. W zakładach karnych: w Bydgoszczy-Fordonie, Cieszynie, Gębarzewie k. Gniezna, Głogowie, Goleniowie, Grodkowie, Hrubieszowie, Iławie, Jastrzębiu-Szerokiej, Kamieniu Pomorskim, Kamiennej Górze, Kielcach-Piaskach, Krasnymstawie, Kwidzynie, Lublinie, Lublińcu, Łęczycy, Łowiczu, Miechowicach k. Bytomia, Mielęcinie k. Włocławka, Nowym Łupkowie, Nowym Wiśniczu, Nysie, Ostrowie Wlkp., Piotrkowie Trybunalskim, Potulicach, Raciborzu, Sieradzu, Strzebielinku k. Wejherowa, Strzelcach Opolskich, Uhercach, Warszawie - Białołęce i Olszynce Grochowskiej, Wierzchowie, Włodawie, Wrocławiu, we Wronkach, Zabrzu-Zaborzu, Załężu k. Rzeszowa; w aresztach śledczych: w Bytomiu i Opolu, areszcie KW MO w Katowicach; ponadto: w ośrodku wczasowym Gniewko w Darłówku, ośrodku wypoczynkowym Komitetu ds. Radia i Telewizji w Gołdapi, w ośrodku wypoczynkowym Silesiana w Kokotku k. Tarnowskich Gór i wojskowym domu wczasowym w Jaworzu.