Instytut Pamięci Narodowej

Polskie Miesiące

Sierpień 1980

1 stycznia

► I sekretarz Komitetu Centralnego PZPR Edward Gierek wygłosił tradycyjne przemówienie noworoczne. Jako przyczyny dramatycznie pogłębiających się trudności gospodarczych kraju wymienił: suszę letnią i ostrą zimę. ► W jednostkach gospodarki uspołecznionej wprowadza się limity zużycia paliw i energii.

16 stycznia

► W Gdańsku w niewyjaśnionych okolicznościach zaginął 20-letni Tadeusz Szczepański, działacz niezależnych Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, mechanik samochodowy w Przedsiębiorstwie Produkcji i Montażu Urządzeń Elektrycznych Budownictwa Elektromontaż w Gdańsku. Następnego dnia jego nagie zwłoki wydobyto z Motławy. Pogrzeb odbył się 25 marca na cmentarzu Emaus w gdańskiej dzielnicy Siedlce. W ceremonii uczestniczy ok. 2000 osób, przemawia Bogdan Borusewicz. Służba Bezpieczeństwa uniemożliwiła udział w pogrzebie kolegom z Elektromontażu oraz działaczom z WZZ Wybrzeża: Lechowi Wałęsie i Sylwestrowi Niezgodzie, Tadeuszowi Szczudłowskiemu z Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz Maryli Płońskiej z WZZ Wybrzeża, której odebrano wieniec z szarfą z napisem: „Tragicznie zmarłemu koledze WZZ, KOR”. Dzień później nieznani sprawcy pobili uczestniczącego w pogrzebie Piotra Karczewskiego. Śledztwem w sprawie śmierci T. Szczepańskiego de facto kierowała SB, broniąc wersji o tragicznym wypadku.

17 stycznia

► Z inicjatywy Zbigniewa Romaszewskiego Komitet Samoobrony Społecznej „KOR” powołuje Komisję Helsińską, której zadaniem jest ocena przestrzegania przez władze PRL postanowień Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, podpisanego w Helsinkach w 1975 r. przez 35 państw, w tym Polskę. W skład Komisji weszli: Aniela Steinsbergowa, Ludwik Cohn, Edward Lipiński, Zbigniew Romaszewski. Zwieńczeniem prac Komisji był Raport Madrycki (październik 1980).

18 stycznia

► W Lublinie powstaje Studencki Komitet Obrony Jasnej Góry. Komitet wydaje „Oświadczenie” przeciwko rozpoczęciu przebudowy okolic Jasnej Góry, pod którym podpisali się studenci KUL: Adam Cichocki, Bogdan Giermek, Tomasz Mickiewicz, Krzysztof Prokop, Krzysztof Protz, Marek Sowa, Witold Starnawski i Piotr Tomczak, w większości uczestnicy ROPCiO; rzecznikiem Komitetu była Agnieszka Lekka, studentka UMCS. Inicjatywie patronuje o. Ludwik Wiśniewski. W dokumencie „Jestem przy Tobie, pamiętam, czuwam” członkowie Komitetu napisali, że powstał on jako wyraz potrzeby zaangażowania całego Kościoła w obronę jasnogórskiego klasztoru i wsparcia dla Episkopatu.

23 stycznia

► W gdańskim Elektromontażu powstaje Komisja Robotnicza w składzie: Lech Wałęsa, Sylwester Niezgoda, Teofil Koszałka, Zbigniew Dąbrowski, Edward Ślapa. Komisja została powołana w odpowiedzi na zwolnienie z pracy 25 robotników, którzy 16 grudnia 1979 r. uczestniczyli w składaniu wieńców w 9. rocznicę krwawego stłumienia strajków na Wybrzeżu.

30 stycznia

► W Stoczni Gdańskiej im. Lenina zostaje zwolniony z pracy Andrzej Kołodziej, działacz WZZ Wybrzeża, sygnatariusz Karty Praw Robotniczych i współredaktor niezależnego biuletynu „Robotnik Wybrzeża”.

1 lutego

► Sąd Rejonowy w Stalowej Woli – w sfingowanym procesie o pobicie, z oskarżenia miejscowego chuligana Marka Pyrkosza – skazał Jana Kozłowskiego, działacza niezależnego ruchu chłopskiego i redaktora niezależnego biuletynu „Placówka”, na 2 lata więzienia oraz Tadeusza Kolano (świadka napadu M. Pyrkosza na J. Kozłowskiego), na 1 rok i 6 miesięcy więzienia. 6 Aresztowano Bogdana Grzesiaka, współpracownika Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOWa, pod zarzutem kradzieży powielacza; 29 lutego został zwolniony.

11-15 lutego

► Obraduje VIII Zjazd PZPR. Gościem Zjazdu jest m.in. Michaił Susłow, członek Biura Politycznego KC KPZR, czołowy sowiecki ideolog, najbliższy współpracownik Leonida Breżniewa. Zjazd zatwierdził nowy skład KC PZPR; do Biura Politycznego weszli: Edward Gierek (nadal I sekretarz), Edward Babiuch, Zdzisław Grudzień, Henryk Jabłoński, Mieczysław Jagielski, Wojciech Jaruzelski, Stanisław Kania, Alojzy Karkoszka, Stanisław Kowalczyk, Władysław Kruczek, Jerzy Łukaszewicz, Jan Szydlak, Andrzej Werblan, Tadeusz Wrzaszczyk; zastępcami zostali: Kazimierz Barcikowski, Józef Pińkowski, Tadeusz Pyka, Emil Wojtaszek i Lucjan Żandarowski. W składzie KC nie znalazł się już premier Piotr Jaroszewicz. Zjazd zaplanował w sferze społecznej m.in. zwiększenie dodatków rodzinnych, podniesienie najniższych płac i podwyżkę emerytur tzw. starego portfela.

17-18 lutego

► Pod przewodnictwem prymasa Polski Stefana kardynała Wyszyńskiego obraduje Konferencja Episkopatu Polski. Biskupi wskazują na niekorzystną sytuację gospodarczą kraju i postulują konieczność dialogu władzy ze społeczeństwem.

18 lutego

► Sejm PRL odwołał Piotra Jaroszewicza z funkcji premiera. Zastępuje go Edward Babiuch.