Instytut Pamięci Narodowej

Polskie Miesiące

Grudzień 1981

17 grudnia

Odbyło się pierwsze posiedzenie Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. Jego przewodniczącym został Jan Dobraczyński, pisarz i publicysta (związany od lat z koncesjonowanym przez władze stowarzyszeniem katolickim PAX), a sekretarzem generalnym Marian Orzechowski, sekretarz KC PZPR.

18 grudnia

Sejm uchwalił ustawę o zawieszeniu stanu wojennego i o „szczególnej regulacji prawnej w okresie zawieszenia stanu wojennego”, utrzymującą wiele obostrzeń znanych z okresu po 13 grudnia 1981.

19 grudnia

Rada Państwa podjęła uchwałę zawieszającą stan wojenny z dniem 31 grudnia 1982. W Poznaniu członkowie Konfederacji Młodej Polski „Rokosz” i Szkolnych Kół Oporu Społecznego przeprowadzili akcję „Barak”, w ramach której namalowano napisy protestacyjne wewnątrz lub na zewnątrz kilku poznańskich szkół średnich. Jednym z malowanych haseł było: „Ręce precz od II LO”.

21 grudnia

Z zapisów MSW: „W zajezdni Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego we Wrocławiu przeprowadzono zbiórkę pieniędzy dla osób represjonowanych”.

22 grudnia

Z zapisów MSW: „W środowisku warszawskich plastyków przeprowadzono zbiórkę pieniędzy na cele organizacyjne NSZZ »Solidarność«”.

23 grudnia

Minister spraw wewnętrznych polecił zwolnić wszystkich internowanych. Obozy dla internowanych zlikwidowano. Zarazem aresztowano decyzją Naczelnej Prokuratury Wojskowej internowanych dotąd członków Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. W tej grupie znaleźli się Andrzej Gwiazda, Seweryn Jaworski, Marian Jurczyk, Karol Modzelewski, Grzegorz Palka, Andrzej Rozpłochowski i Jan Rulewski

25 grudnia

Z zapisów MSW: „We Wrocławiu po zakończeniu pasterki w katedrze grupa 50 osób przed kościołem odśpiewała hymn »Solidarności«”. Z zapisów MSW: „25 grudnia do budynku Komendy Rejonowej MO w Bystrzycy Kłodzkiej wrzucono petardę – straty materialne ok. 15 tysięcy złotych”.

26 grudnia

Ludzie świata kultury i nauki wystosowali list w obronie aresztowanych członków Komisji Krajowej.

27 grudnia

Aresztowano przewodniczącego TZR „Solidarność” Wielkopolska Janusza Pałubickiego. Sąd Wojewódzki we Wrocławiu skazał Piotra Bednarza, członka RKS Dolny Śląsk i TKK, na karę 4 lat więzienia i 3 lat pozbawienia praw publicznych.

28 grudnia

W nocy z 28 na 29 grudnia aresztowano J. Pałubickiego i 13 osób współpracujących z TZR. Proces Pałubickiego toczył się w październiku 1983 r. Przewodniczący TZR skazany został na 4 lata więzienia (na podstawie amnestii wyrok obniżono o połowę).

29 grudnia

Międzyzakładowy Komitet Strajkowy Grzegórzek, Krowodrzy, Podgórza i Śródmieścia przekształcił się w Międzyzakładowy Komitet Solidarności Kraków. Z zapisów MSW: „W Fabryce Śrub w Żywcu zorganizowano zbiórkę pieniędzy na cele organizacyjne NSZZ »Solidarność«”. Z zapisów MSW: „29 grudnia w Poznaniu ujawniono 13-osobową nieformalną grupę, której członkowie zajmowali się prowadzeniem zakonspirowanej działalności związkowej NSZZ „Solidarność” oraz kolportażem ulotek i nielegalnych wydawnictw”.

31 grudnia

Około 2 tys. osób demonstrowało na ulicach Konina. Funkcjonariusze ZOMO wylegitymowali 325 uczestników demonstracji, zatrzymali 21 osób (18 z nich postawiono przed Kolegium ds. Wykroczeń), 2 osoby postawiono przed Sądem Wojewódzkim.

Styczeń

Funkcjonująca w województwie katowickim Regionalna Komisja Konsultacyjna przekształciła się w Regionalną Komisję Wykonawczą. Jej szefem został Jerzy Buzek. Region śląsko-dąbrowski podzielony został na cztery obszary: Zachód, Wschód, Południe i Centrum.

1 stycznia

Z zapisów MSW: „W Myszkowie oblano farbą budynek Komitetu Miejskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej”.

3 stycznia

Zapadł wyrok przed Sądem Wojewódzkim w Sieradzu. Trzech oskarżonych o kontynuowanie działalności związkowej: Henryka Krzanowskiego, Michała Gorczycę i Dariusza Gasińskiego skazano na rok pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata.

4 stycznia

Rzecznik rządu Jerzy Urban poinformował, że w ciągu całego 1982 roku z powodów politycznych aresztowano 3600 osób. Skazano i tymczasowo aresztowano 1600.

5 stycznia

Lech Wałęsa udzielił wywiadu telefonicznego redaktorom polskich pism emigracyjnych i programów radiowych w USA i w Kanadzie.

6 stycznia

Z zapisów MSW: „Przed zebraniem wyborczym nowego związku zawodowego w Zakładach Maszyn Budowlanych im. Ludwika Waryńskiego w Warszawie przed salą rozlano cuchnący płyn”.

7 stycznia

Z zapisów MSW: „Komenda Miejska MO w Wałczu otrzymała anonimowy telefon o podłożeniu ładunków wybuchowych pod budynek Komitetu Miejskego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Urzędu Miejskiego w Wałczu”.

8 stycznia

W białostockim więzieniu w niewyjaśnionych okolicznościach zmarł śmiercią samobójczą odsiadujący tam wyrok 1,5 roku więzienia działacz „Solidarności” Zbigniew Simoniuk. Kaliski kapłan ks. Stefan Dzierżek został skazany na rok pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata za zamieszczenie politycznych, z punktu widzenia władz, treści w bożonarodzeniowym żłóbku.

12 stycznia

W Teatrze Polskim w Warszawie w ramach akcji Społecznego Tygodnia Sceny Polskiej publiczność przez 15 min. skandowała „Solidarność”. Tydzień Sceny Polskiej miał być swoistym podziękowaniem dla artystów za udział w bojkocie oficjalnych środków masowego przekazu.

13 stycznia

W wielu miastach Polski, m.in. w Warszawie, Gdańsku, Poznaniu, Wrocławiu, odbyły się uroczyste msze za Ojczyznę, w intencji aresztowanych i prześladowanych.

14 stycznia

Stołeczna SB przeprowadziła rewizje u pisarzy Wiktora Woroszylskiego, Marka Nowakowskiego, Kazimierza Orłosia oraz Piotra Wierzbickiego.

15 stycznia

Z zapisów MSW: „W Rybnickim Okręgu Węglowym ujawniono nielegalną 12-osobową organizację, w skład której wchodzili członkowie KPN, oprócz drukowania i kolportażu ulotek gromadzili oni materiały wybuchowe i środki trujące w celu dokonywania aktów terrorystycznych i likwidowania [!] aktywistów PZPR”.

17 stycznia

W Warszawie milicja zatrzymała Krzysztofa Burka, redaktora naczelnego „Biuletynu Informacyjnego” i rzecznika prasowego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w Białymstoku.

19 stycznia

Z zapisów MSW: „W Legnicy zatrzymano 10-osobową nieformalną grupę osób podejrzanych o dokonywanie w 1982 roku zamachów za pomocą materiałów wybuchowych na terenie województwa legnickiego”.

20 stycznia

„Solidarność” Literatów skierowała do pisarzy, krytyków i tłumaczy literatury, członków ZLP i polskiego „Pen Clubu” oświadczenie. Stanowiło ono pewien „kodeks honorowy”, zawierało wytyczne postępowania wobec rzeczywistości rygorów stanu wojennego, starań władz o pozyskanie poparcia przedstawicieli środowisk kultury dla swojej polityki.

22 stycznia

TKK wydała oświadczenie „Solidarność dziś”, mające przeciwdziałać poczuciu beznadziejności i zniechęcenia. Wskazano w nim na niezmienny cel działania Związku – realizację programu I Krajowego Zjazdu NSZZ „Solidarność”. Za cel uznano też zmuszenie władz do szukania kompromisu.

24 stycznia

Przed warszawskim Sądem Okręgowym rozpoczął się proces osób oskarżonych o organizowanie Radia „Solidarność”. Na ławie oskarżonych zasiedli: Zbigniew Romaszewski, Zofia Romaszewska, Danuta Jadczak, Irena Rasińska, Marek Rasiński, Zbigniew Pietrzak, Jacek Bąk, Dariusz Rutkowski, Anna Owczarska. Tego samego dnia warszawskie Radio „Solidarność” nadało kolejną audycję. Sąd Wojewódzki w Opolu skazał siedemnaście osób zaangażowanych w działalność podziemną na Opolszczyźnie, w tym przewodniczącego regionu NSZZ „Solidarność” Stanisława Jałowieckiego.

25 stycznia

Z zapisów MSW: „W Warszawie ujawniono 4-osobową nieformalną grupę działającą w ramach zakonspirowanych struktur organizacyjnych NSZZ „Solidarność”, członkowie grupy w 1982 roku detonowali na widowni granaty łzawiące podczas prób i przedstawień”.

27 stycznia

Z zapisów MSW: „W miejscu zamieszkania został zastraszony sekretarz OOP PZPR w Zarządzie Portu Gdańsk przez 7 nn osobników”.

29 stycznia

„Radio Solidarność” w Poznaniu nadało w czasie wieczornego Dziennika Telewizyjnego 5-minutową audycję na fonii telewizyjnej.

31 stycznia

Z zapisów MSW: „Na cmentarzu poległych w Wejherowie zdewastowano pomnik żołnierzy radzieckich”.

Luty

Powstał Międzyzakładowy Komitet „Solidarności” Małopolski Południowej, obejmujący zasięgiem zakłady pracy z Bochni, Brzeska, Dąbrowy Tarnowskiej, Dębicy, Jasła, Tarnowa i Nowego Sącza. Rozpoczął działalność Koszalińsko-Kołobrzeski Biskupi Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom.

2 lutego

Marek Edelman, członek Zarządu Regionu „Solidarność” Ziemia Łódzka, delegat na I KZD „Solidarność”, jedyny ocalały dowódca powstania w Gettcie Warszawskim odmówił udziału w oficjalnym Honorowym Komitecie Obchodów 40-lecia Powstania. Prymas Józef Glemp otrzymał nominację kardynalską.

3 lutego

Z zapisów MSW: „W V Liceum Ogólnokształcącym w Szczecinie ujawniono nieformalną grupę złożoną z uczniów klas III pod nazwą »Młodzieżowa Służba Bezpieczeństwa«”.

4 lutego

Z zapisów MSW: „Na drzwiach mieszkania zajmowanego przez przewodniczącego grupy inicjatywnej do powołania w Bieszczadzkich Zakładach Przemysłu Drzewnego w Rzepedzi nowego związku zawodowego wykonano pogróżkowy rysunek”.

6 lutego

Miało miejsce spotkanie rolników – członków NSZZ RI „Solidarność” z Polski pd.-wsch. w Domu Rekolekcyjnym w Krasiczynie.

9 lutego

Pisarka Maria Kuncewiczowa odmówiła przyjęcia orderu Polonia Restituta. W liście do ministra kultury Kazimierza Żygulskiego pisała m.in.: „Jako zwolenniczka swobód obywatelskich, nie mogę przyjąć odznaczenia od państwa, które tych swobód nie szanuje”. Z zapisów MSW: „W Legnicy zatrzymano dalszych 5 członków grupy terrorystycznej, która dokonywała zamachów za pomocą materiałów wybuchowych w 1982 roku”.

10 lutego

W Komisji Praw Człowieka i Obywatela przy ONZ po ogłoszeniu raportu Komisji Gobiego przedstawiciele Włoch, RFN, Irlandii i Holandii zgłosili rezolucję domagającą się dalszego dochodzenia w sprawie łamania praw człowieka w PRL.

11 lutego

Sąd Śląskiego Okręgu Wojskowego skazał uczennicę trzeciej klasy liceum ogólnokształcącego we Wrocławiu na 1 rok pozbawienia wolności w zawieszeniu za kolportowanie własnoręcznie sporządzanych ulotek.

12 lutego

Główny Urząd Statystyczny poinformował, że dochód narodowy w 1982 r. zmalał o 8% w stosunku do i tak bardzo słabego roku 1981. Produkcja przemysłowa w roku 1982 była mniejsza o 2%, produkcja rolna o 4,5%, zaś uspołecznione budownictwo mieszkaniowe o 8%. Koszty utrzymania wzrosły o 102,3%, a spożycie zmalało o 15%. Wprawdzie dochody pieniężne ludności zwiększyły się o 63%, lecz siła nabywcza złotówki malała dosłownie z dnia na dzień. W efekcie mimo podwyżek płace realne w przemyśle obniżyły się o 25,5%. Dane te jednak mogą nie do końca odpowiadać stanowi faktycznemu.

13 lutego

We Wrocławiu po mszy w katedrze zebrało się około 1500 osób. Zebrani skandowali m.in. hasła „Solidarność”, „Młodzież z partią się rozprawi”, „Solidarność”, „Chcemy chleba, chcemy mięsa, niech nam żyje Lech Wałęsa”, „Frasyniuk”. Pochód bez przeszkód przeszedł na ówczesny pl. Dzierżyńskiego.

16 lutego

W nocy nieznani sprawcy próbowali podpalić siedzibę Komitetu Miejskiego PZPR w Bielsku Podlaskim.

17 lutego

Zakończył się proces warszawskiego Radia „Solidarność”. Zbigniew Romaszewski skazany został na 4,5 roku więzienia. Pozostali oskarżeni na kary od 7 miesięcy do 3 lat więzienia.

18 lutego

Z zapisów MSW: „W Stoczni im. Komuny Paryskiej [w Gdyni] pocięto ubranie aktywisty nowego związku zawodowego”.

19 lutego

Z okazji II rocznicy Porozumień Ustrzycko-Rzeszowskich Odbyła się uroczysta msza św. w kościele Farnym w Rzeszowie.

21 lutego

Z zapisów MSW: „Podpalono drzwi mieszkania zajmowanego przez redaktora naczelnego »Dziennika Wieczornego« w Bydgoszczy”. Z zapisów MSW: W Wałbrzychu zatrzymano 12-osobową nieformalną grupę pracowników Fabryki Wagonów w Świdnicy – która zajmowała się wydawaniem nielegalnego czasopisma pt. „Wolny Wagonowiec” oraz kolportażem ulotek. Zakwestionowano 950 ulotek i 7 ryz papieru”.

23 lutego

Zebrała się 190 Konferencja Episkopatu Polski. Zainaugurowano w Łodzi cotygodniowy cykl spotkań z ludźmi kultury oraz niezależnymi działaczami społecznymi i politycznymi, w ramach utworzonego przez jezuitę ks. Stefana Miecznikowskiego Duszpasterstwa Środowisk Twórczych. Bohaterem pierwszego spotkania był ks. Józef Tischner.

24 lutego

Opublikowano komunikat 190 Konferencji Episkopatu Polski. Biskupi opowiedzieli się w nim za swobodą organizowania związków zawodowych zgodnie z wolą pracowników. Z zapisów MSW: „W Rzeszowie ujawniono 6-osobową nieformalną grupę uczniów ze szkół podstawowych i zawodowych, którzy zajmowali się kolportażem ulotek i wykonywaniem wrogich napisów”.

26–27 lutego

Aresztowano grupę osób wydających i kolportujących pismo „Solidarni”. Pismo ukazywało się jednak nadal. Po zmianie nazwy na „Solidarność” i późniejszym połączeniu się z pismem „Poznań” (w 1984 r.), było ono organem TZR NSZZ „S” Wielkopolska.

1 marca

W Komendzie V MO (Poznań – Wilda) pobity został Jan Ziółkowski, który zmarł w szpitalu 5 marca.

2 marca

Z zapisów MSW: „I pilot – pracownik PLL »LOT« fingując usterkę techniczną uprowadził do Wiednia samolot rejsowy Warszawa – Sofia”.

3 marca

Z zapisów MSW: „Przed zebraniem założycielskim nowego związku zawodowego w Zakładach Produkcji Urządzeń Automatyki »Mera« we Wrocławiu do sali wrzucono pojemnik z gazem łzawiącym”.

4 marca

Oficjalnie poinformowano, że do 20 lutego z prośbą o wyrażenie zgody na emigrację z Polski ze względów politycznych wystąpiło 5164 osób. Zgodę taką otrzymało 4510 osób.

6 marca

Z zapisów MSW: „W Łapach oblano farbą pomnik Marcelego Nowotki”.

7 marca

Z zapisów MSW: „W Zielonej Górze ujawniono 5-osobową grupę kolporterów ulotek, zakwestionowano 1 maszynę do pisania, 2 ryzy papieru, 44 nielegalne wydawnictwa”.

8 marca

W rocznicę wydarzeń Marca 1968 na terenie Uniwersytetu Warszawskiego odbyła się manifestacja. Pojawiły się ulotki NZS i MKK „S”. Zatrzymano Zbigniewa Bujaka, któremu po krótkim czasie udało się uciec funkcjonariuszom. Aresztowano Aleksandra Małachowskiego, członka władz regionalnych „Solidarności” regionu „Mazowsze”.

9 marca

Przed Sądem Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Grudziądzu stanęła Anna Walentynowicz oskarżona o kontynuowanie działalności związkowej. Skazano ją na 6 lat więzienia.

13 marca

W Kaliszu zorganizowano w sąsiedztwie jednego z kościołów marsz protestacyjny. Oddziały ZOMO uzbrojone w armatki wodne uniemożliwiły przemarsz.